ZJN, czyli zespół jelita nadwrażliwego. Czym się objawia i jak to leczyć?

ZJN to zaburzenie czynnościowe jelit, które objawia się dyskomfortem i/lub bólem brzucha związanym z defekacją. Zespół ten występuje w trzech postaciach :
z przewaga biegunek, z przewagą zaparć bądź postać mieszana biegunkowo-zaparciowa.  ZJN jest jedna z najczęstszych chorób czynnościowych przewodu pokarmowego i szacuje się, że ma ją ponad 20% dorosłych.
ZJN w pewnym stopniu upośledza życie, ponieważ uczucie dyskomfortu nie pozwala na życie towarzyskie, rodzinne czy zawodowe.

Przyczyny ZJN:

• Przebyta infekcja przewodu pokarmowego. Im cięższy był przebieg tym większe prawdopodobieństwo rozwoju ZJN. Jeśli pojawiły się stany lękowe czy depresja to zwiększa się prawdopodobieństwo pojawienia się ZJN po przebytej infekcji. Po infekcji ZJN ma postać zazwyczaj biegunkową.

• Zaburzenia flory bakteryjnej. Obecność probiotyków w przewodzie pokarmowym sprawia, że układ immunologiczny potrafi reagować na obce antygeny, nie wywołując stanu zapalnego. Probiotyki mogą złagodzić objawy ZJN, ponieważ przywracają równowagę między cytokinami pro-i przeciwzapalnymi. U niektórych pacjentów stwierdza się zaburzenia wchłaniana kwasów żółciowych co powoduje biegunki.  Bakterie z rodzaju Lactobacillus pomogą w jej ustąpieniu 

• Czynniki psychospołeczne. Zaburzenia osobowości, depresja, stany lękowe czy inne problemy psychospołeczne przyczyniają się do nasilenia objawów ZJN. U niektórych pacjentów potrzebna jest pomoc psychologa czy psychiatry. Należy również nauczyć się walczyć ze stresem.

• Przyczyny żywieniowe. Niektóre produkty spożywcze mogą powodować bóle brzucha, czy tzw. "przelewanie się". Odpowiednia dieta nie wyleczy ZJN, ponieważ nie da się wyleczyć tej choroby, ale z pewnością zniweluje niektóre objawy. 

• Antybiotykoterapia, nadużywanie leków przeczyszczających czy zabiegi operacyjne

Czego należy unikać?

• tłuste mięsa, wędliny czy potrawy
• potrawy smażone 
• produkty wzdymające jak strączki, kapusta, cebula 
• kawa i herbata
• czekolada oraz kakao
• napoje alkoholowe oraz gazowane
• guma do żucia
• mleko i jego przetwory jeśli występuje nietolerancja
• przejadanie się

                

Postać zaparciowa

Jeśli występuje problem z wypróżnianiem należy zmienić nawyki żywieniowe. W diecie powinny znaleźć się warzywa, owoce, grube kasze czy produkty pełnoziarniste. Zawierają one dużo błonnika, który powoduje wzrost objętości stolca i sprzyja poprawie perystaltyki jelit. Są pacjenci, którzy nie tolerują diety bogatoresztkowej, ponieważ pojawiają się u nich wzdęcia. Należy wtedy unikać produktów wzdymających. Warto również zaopatrzyć się w dzienniczek spożycia. Jest to najlepszy sposób , aby wyeliminować produkty , które powodują dolegliwości.  Jeśli występują zaparcia należy wypijać minimum 2 litry wody niegazowanej dziennie, mogą to być też soki owocowe czy warzywne jeśli są dobrze tolerowane. Aktywność fizyczna w postaci spaceru ja najbardziej wskazana, ponieważ poprawia perystaltykę jelit. Jeśli Ty się ruszasz to ruszają się też Twoje jelita. 

Wbrew pozorom środki przeczyszczające wcale nie pomagają na zaparcia. Zbyt częste stosowanie takich środków powoduje , że problem zaparć się zwiększa a nie zmniejsza. Dzięki odpowiedniej diecie zaparcia można "zlikwidować" 

Postać biegunkowa

Jeśli występuje postać biegunkowa podczas ZJN należy stosować dietę ubogobłonnikową. Należy ograniczyć spożycie warzyw, owoców, orzechów, płatków zbożowych, grubych kasz , natomiast do diety należy włączyć jasne pieczywo, biały ryż czy makaron. Podczas biegunki niewskazane są potrawy smażone. Potrawy należy przygotowywać na parze , piec w piekarniku bądź dusić. Podczas ostrych biegunek należy przez kilka dni stosować dietę kleikową. 

Podsumowanie:

Każdy pacjent ma inne objawy, inne dolegliwości itp więc żywienie ma charakter czysto indywidualny a dieta musi być dopasowana do pacjenta. Objawy ZJN występują zaraz po posiłku. Dietę należy ściśle przestrzegać w okresie występowania silnych dolegliwości. 

Odpowiednia dieta przyczyni się do ustąpienia objawów, natomiast nie uleczy ZJN.